Amazon Yağmur Ormanları, dünyanın en büyük biyolojik çeşitlilik hazinesi olarak bilinirken, şimdi de insanlık tarihinin unutulmuş bir sayfasını açığa çıkardı.
Ekvador’un Upano Vadisi’nde, lazer sensör teknolojisi (LiDAR) kullanılarak, yaklaşık 2.000 yıl önce en az 10.000 kişiye ev sahipliği yaptığı tahmin edilen bir dizi antik yerleşim keşfedildi. Bu kayıp şehirler, Amazon’un sadece vahşi bir doğa değil, aynı zamanda karmaşık bir medeniyet merkezi olduğunu kanıtladı.
Fransa Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’nden (CNRS) arkeolog Stéphen Rostain liderliğindeki ekip, Science dergisinde yayımlanan bir makalede, bu keşfin detaylarını paylaştı. Rostain, “Bu, Amazon’un kayıp bir şehirler vadisi. İnanılmaz bir bulgu” diyerek keşfin önemini vurguladı.
LiDAR teknolojisi, orman örtüsünün altına gizlenmiş 6.000’den fazla toprak platform, geniş yollar, plazalar ve tarımsal drenaj sistemlerini ortaya çıkardı. Bu yapılar, MÖ 500’den MS 600’e kadar uzanan bir dönemde, Upano halkı tarafından kullanıldı; bu, Avrupa’daki Roma İmparatorluğu ile çağdaş bir zaman dilimi. LiDAR Teknolojisinin GücüLiDAR (Işık Algılama ve Mesafe Ölçümü), yoğun bitki örtüsünü delip geçen lazer darbeleriyle yeryüzünün üç boyutlu haritasını oluşturdu. Bu teknoloji, arkeologların geleneksel yöntemlerle ulaşamayacağı alanlarda antik yapıları tespit etmesini sağladı.
Ekvador’daki Upano Vadisi’nde yapılan taramalarda, 10 metre genişliğinde ve 10-20 kilometre uzunluğunda yollar ile birbirine bağlı karmaşık bir yerleşim ağı ortaya çıktı.
Çalışmanın eş yazarı arkeolog Antoine Dorison, “Bu yerleşimlerin en az 10.000, belki de 30.000 kişilik bir nüfusu desteklediğini tahmin ediyoruz. Bu, Roma dönemi Londra’sının nüfusuyla karşılaştırılabilir” dedi.
Florida Üniversitesi’nden arkeolog Michael Heckenberger, keşfin Amazon’un erken dönemdeki karmaşık toplumlarını anlamak açısından çığır açıcı olduğunu belirtti:
“Bu bulgular, Amazon’un küçük kabilelerden ibaret bir vahşi doğa olduğu algısını tamamen değiştiriyor. Bölge, oldukça organize ve yoğun bir yerleşim ağına sahipti.”
Exeter Üniversitesi’nden arkeolog José Iriarte ise, bu yapıların inşa edilmesi için gerekli olan işgücüne dikkat çekti:
“Amazon’da taş yerine toprak kullanıldı, bu da muazzam bir emek gerektiriyordu. Bu, son derece organize bir toplumun varlığını gösteriyor.”
Amazon’un Yeniden Yazılan TarihiAmazon Yağmur Ormanları, uzun süredir “el değmemiş bir vahşi doğa” olarak görülüyordu. Ancak bu keşif, bölgenin geçmişte karmaşık toplumlara ev sahipliği yaptığını ortaya koydu. Rostain, “Amazon’da her zaman inanılmaz bir insan ve yerleşim çeşitliliği vardı. Tek bir yaşam tarzı yoktu” dedi. Benzer şekilde, Bolivya ve Brezilya’da yapılan LiDAR taramaları, 600 yıldan daha eski yerleşimlerin varlığını ortaya çıkarmıştı.
Örneğin, Nature dergisinde yayımlanan bir çalışma, Bolivya’daki Casarabe kültürüne ait 26 yerleşim yerini belgeledi. Bu yerleşimler, piramitler ve basamaklı platformlar gibi anıtsal yapılar içeriyordu.
Keşif, Amazon’un tarih öncesi toplumlarının yalnızca tarım ve avcılıkla değil, aynı zamanda şehir planlaması ve altyapı geliştirme gibi ileri düzey faaliyetlerle de uğraştığını gösterdi.
Upano Vadisi’nde bulunan tarımsal drenaj sistemleri, bölgenin yoğun tarım faaliyetlerine ev sahipliği yaptığını ve büyük bir nüfusu destekleyebilecek kapasiteye sahip olduğunu ortaya koydu.
GELECEKTEKİ KEŞİFLER İÇİN UMUT
LiDAR teknolojisi, arkeoloji dünyasında devrim oluşturmaya devam ediyor.
Guatemala’da, Maya uygarlığına ait 61.000’den fazla yapıyı ortaya çıkaran bir çalışma, teknolojinin potansiyelini gözler önüne serdi. Benzer şekilde, 2021’de Meksika’da Olmec ve Maya kültürlerine ait 478 yerleşim yeri haritalandırılmıştı. Bu teknolojinin Amazon’daki kullanımı, bölgenin gizli tarihini aydınlatmaya devam edecek gibi göründü.
Araştırmacılar, Amazon’un derinliklerinde daha pek çok kayıp şehrin bulunabileceğini düşündü.
Rostain, “Bu sadece bir başlangıç. Amazon, tarihsel zenginlikleriyle bizi şaşırtmaya devam edecek” dedi.
Keşif, aynı zamanda Amazon Yağmur Ormanları’nın korunmasının önemini bir kez daha hatırlattı.
Ormansızlaşma ve iklim değişikliği, bu eşsiz bölgenin hem doğal hem de kültürel mirasını tehdit ediyor.
